Η επανάσταση και ο κομμουνισμός στο κέντρο της εργατικής πολιτικής.
Η επαναστατική τακτική σήμερα.
Ποιος θα υλοποιήσει το αντικαπιταλιστικό πλαίσιο στόχων πάλης;
Το κοινωνικό και πολιτικό υποκείμενο της επανάστασης.
Το παρακάτω κείμενο αποτελεί το Ε. Κεφάλαιο των Θέσεων και Προγραμματικών Αρχών που ενέκρινε το ιδρυτικό συνέδριο της "Κομμουνιστικής Απελευθέρωσης":
Ε. Κεφάλαιο: Το υποκείμενο της επανάστασης και της επαναστατικής τακτικής
Ε.1 Η επανάσταση και ο κομμουνισμός στο κέντρο της εργατικής πολιτικής
Η κομμουνιστική στρατηγική ασφυκτιά και ακυρώνεται στην πράξη όταν περιορίζεται μονάχα στις σελίδες των κομματικών ντοκουμέντων. Στην πραγματικότητα αναπνέει μόνο στην πάλη για την ικανοποίηση των ζωτικών λαϊκών αναγκών ενάντια στον καπιταλισμό και τους «νόμους» του. Η εργατική πολιτική μπορεί να υπάρχει μόνο σε ανεξαρτησία από/και σε αντίθεση με την αστική πολιτική σε όλα τα επίπεδα -των οικονομικών αγώνων, της αντιπαράθεσης με την αστική ιδεολογία σε όλες της τις εκφράσεις και τέλος στην πολιτική πάλη για την εξουσία. Κέντρο της εργατικής πολιτικής δεν μπορεί παρά να είναι η επαναστατική κατάργηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και η συντριβή του αστικού κράτους για την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας- δημοκρατίας. Αυτή ακριβώς η θέση της αντικαπιταλιστικής επανάστασης στο κέντρο της καθημερινής πάλης της εργατικής τάξης -και της εκμεταλλευόμενης πλειονότητας γενικότερα- είναι η περισσότερο λησμονημένη και συκοφαντημένη ιδέα στη σύγχρονη αριστερά, ακόμα και σ’ αυτήν που αναφέρεται στον κομμουνισμό. Η επανάσταση συχνά θεωρείται αχρείαστη, αναγκαία ίσως κάποτε άλλοτε και κάπου αλλού, αλλά σήμερα αντικαταστάσιμη είτε από κυβερνητικά εγχειρήματα, είτε από την υπέρβαση του καπιταλισμού με πειράματα αυτοδιαχείρισης και «δυαδικής οικονομίας» …«χωρίς να πάρουμε την εξουσία», είτε με συνδυασμό των δύο δρόμων.
Η σημασία της επανάστασης στο κέντρο της εργατικής πολιτικής έχει φανεί και με θετικό και με αρνητικό τρόπο. Τα εργατικά δικαιώματα, οι κοινωνικές κατακτήσεις, το πολυδιαφημισμένο «κράτος πρόνοιας» στη μεταπολεμική Ευρώπη και όχι μόνο, είναι αμφίβολο αν θα υπήρχαν (τουλάχιστον σε αυτή την έκταση) χωρίς τη διαρκή επαναστατική απειλή που εκπροσωπούσαν οι επαναστάσεις που συγκλόνισαν τον κόσμο στον 20ο αιώνα με πρώτη την Οκτωβριανή. Αυτή η απειλή -παρά την κυριαρχία του ρεφορμισμού- οδήγησε το κεφάλαιο σ’ όλο τον κόσμο σε συμβιβασμούς και υποχωρήσεις, πληρώνοντας βαρύ τίμημα για να κρατήσει την εξουσία του. Αντίθετα -μετά την ατιμωτική κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» που εκπροσωπούσε (στρεβλά και ακυρώνοντάς την στο τέλος) τη δυνατότητα μιας κοινωνίας δίχως κεφάλαιο- η πολιτική και ιδεολογική υποχώρηση της εργατικής τάξης, η απεμπόληση των στρατηγικών σκοπών προς όφελος των «ρεαλιστικής» λύσης ενός βελτιωμένου δημοκρατικού καπιταλισμού, η απομάκρυνση της επαναστατικής απειλής και η ήττα στο πεδίο των ιδεών και της πολιτικής αποτυπώθηκαν στην καθημερινή πραγματικότητα της ζωής των εργαζομένων και των φτωχών όλου του κόσμου και στο ξήλωμα κοινωνικών κατακτήσεων που θεωρούνταν δεδομένες.
Από την άλλη, πολλές φορές για να κάνεις ακόμα και το παραμικρό βήμα προς τα μπροστά χρειάζεται να ξέρεις το δρόμο που οδηγεί στο ξέφωτο. Έτσι και στην σημερινή πολύπλοκη πολιτική σκακιέρα, κινδυνεύουμε να χαθούμε στο λαβύρινθο των καθημερινών – αναγκαίων- αναμετρήσεων χωρίς ένα πιο συνολικό σκοπό που θα λειτουργεί ως το συλλογικό GPS. H κομμουνιστική προγραμματική πρόταση στο σήμερα επομένως, μπορεί να προσανατολίσει θετικά το κίνημα. Παράλληλα δίνει εκείνα τα πολιτικά καύσιμα ώστε όταν ο καπιταλισμός οδηγεί σε μια ιστορική καταστροφική οπισθοδρόμηση στα βασικά προβλήματα της ζωής (δουλειά και κοινωνικά αγαθά, δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες, περιβάλλον, πόλεμος και ειρήνη, ανθρώπινες σχέσεις, καταπίεση της γυναίκας και διακρίσεις με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό), να μπορεί να φέρνει στο τραπέζι της ταξικής πάλης τις συγκεκριμένες «κομμουνιστικές απαντήσεις» στις θεμελιώδεις σημερινές αντιφάσεις του καπιταλισμού.
Ε.2 Η επαναστατική τακτική σήμερα
Η εργατική πολιτική, ο μαζικός πολιτικός αγώνας για τις ανάγκες και τα δικαιώματα της εργατικής τάξης και όλων των καταπιεζόμενων πρέπει να διαπλέκεται με την επαναστατική τακτική μέσω του αντικαπιταλιστικού περιεχομένου, της ταξικής ουσίας, των δρόμων και των μέσων επίτευξης, αλλά και του σκοπού της, την αντικαπιταλιστική επανάσταση, η οποία αποτελεί ανώτατο σημείο της τακτικής, αφετηρία της στρατηγικής και κρίκο σύνδεσής τους. Στην εποχή μας η σχέση τακτικής-στρατηγικής γίνεται στενότερη (χωρίς να καταργείται η αυτοτέλεια και των δύο) γιατί πίσω από κάθε πρόβλημα και σε κάθε μάχη τού σήμερα αναφύεται το αποκρουστικό, εγκληματικό, σάπιο καπιταλιστικό σύστημα. Γιατί οι εργατικοί-λαϊκοί στόχοι που είναι αναγκαίοι για την αντιμετώπιση των βασικών-επιτακτικών εργατικών και λαϊκών αναγκών δεν μπορούν να ικανοποιηθούν αν δεν χάσει το κεφάλαιο κέρδη, πλούτο, ιδιοκτησία και τελικά την εξουσία. Απαραίτητη προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η ενίσχυση της αντίληψης που προωθεί την συγκρότηση του εργατικού-λαϊκού κινήματος σε πιο συνολικές διεκδικήσεις, με λογική κοινωνικής χειραφέτησης και ριζοσπαστικού αντικαπιταλισμού ώστε να εκφράζει τα συμφέροντα και τις ανάγκες της εργαζόμενης πλειονότητας από τη σκοπιά της υλικής βελτίωσης των όρων ζωής και της πάλης της σε βάρος του κεφαλαίου ‒ και όχι απλώς της πάλης ώστε να μην επιδεινωθεί περαιτέρω η θέση της. Ξεκινώντας από μια τέτοια αφετηρία, μπορούν να δίνονται με αποτελεσματικότητα και αμυντικοί αγώνες απόκρουσης της επίθεσης.
Στη σημερινή Ελλάδα, η επαναστατική τακτική στοχεύει και επιδιώκει:
- Να υπηρετήσει τα ζωτικά συμφέροντα των εργαζομένων, από τη σκοπιά κυρίως της ουσιαστικής, υλικής βελτίωσης των όρων ζωής και πάλης τους σε βάρος του κεφαλαίου και όχι απλώς της άρσης ή της απόκρουσης κάποιων όρων που χειροτερεύουν τη θέση τους.
-Να αναχαιτίσει, να κλονίσει και να επιβάλει τελικά την αντικαπιταλιστική ανατροπή της βίαιης αντεργατικής ευρωμνημονιακής πολιτικής διαρκείας του αστικού συνασπισμού εξουσίας και των κυβερνήσεών του. Να ακυρώσει τη σημερινή, φονική για τον λαό, αναδιοργάνωση του καπιταλισμού, οδηγώντας το κεφάλαιο σε σημαντικές πολιτικές και κοινωνικές ήττες. Να εναντιωθεί σε κάθε κυβέρνηση διαχείρισης αυτής της πολιτικής. Να επιβάλει την έξοδο από την ΕΕ και να συμβάλει στη γενικότερη πάλη για απελευθέρωση του λαού από τα δεσμά του κεφαλαίου και στην ανακατάκτηση και διεύρυνση των λαϊκών ελευθεριών κόντρα στο αστικό κράτος· να συμβάλει στην προοπτική της εργατικής δημοκρατίας.
- Να αλλάζει σημαντικά τους κοινωνικούς και πολιτικούς συσχετισμούς σε όφελος της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, της τάσης χειραφέτησης, του πολιτικού εργατικού και λαϊκού κινήματος ρήξης και του πολιτικού πόλου της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς, καθώς και των κομμάτων της σύγχρονης κομμουνιστικής προοπτικής.
- Να ανεβάζει την ικανότητα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, προκειμένου να αναλαμβάνουν οι ίδιες μαζική επαναστατική δράση για την ανατροπή της αντεργατικής επίθεσης, για την απόσπαση κατακτήσεων –διαφιλονικούμενων ασφαλώς– σε προεπαναστατικές συνθήκες. Είναι δρόμος συγκρότησης της τάξης σε τάξη για τον εαυτό της.
Πολιτική συμπύκνωση-στόχος της επαναστατικής τακτικής και του αντικαπιταλιστικού πλαισίου πάλης σήμερα είναι ο αγώνας για «ψωμί, δουλειά, ελευθερία, ειρήνη, διεθνή αλληλεγγύη των εργατών και των λαών», για την απόκρουση και την ανατροπή της αντεργατικής, της πολεμικής, της αντιδημοκρατικής εκστρατείας του κεφαλαίου. Για την ανατροπή της πολιτικής και της κυβέρνησης της ΝΔ και της επίθεσης κεφαλαίου-ΕΕ-ΝΑΤΟ, ενάντια στη συναινετική πολιτική ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ και στις διαχειριστικές κυβερνητικές προτάσεις.
Ε.3 Κριτήρια για το αντικαπιταλιστικό πλαίσιο στόχων πάλης
Η επαναστατική τακτική θέτει τους αναγκαίους πολιτικούς στόχους και διαμορφώνει το αντικαπιταλιστικό πλαίσιο στόχων πάλης, που αποτελεί πυλώνα της και έχει στόχο τη ρήξη και την ανατροπή της κυρίαρχης πολιτικής. Αναδεικνύει, μέσα από την εμπειρία και την κίνηση των εργαζομένων, ότι η συνολική υλοποίηση του αντικαπιταλιστικού πλαισίου στόχων πάλης απαιτεί επανάσταση και εργατική εξουσία. Το πρόγραμμα της εργατικής εξουσίας είναι αυτό το οποίο προσανατολίζει την κατεύθυνση και τους στόχους του αντικαπιταλιστικού πλαισίου πάλης. Αυτοί οι στόχοι αμφισβητούν ευθέως την ιδιωτική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής που καταργείται μετεπαναστατικά, αλλά που άμεσα μπορεί να εκφραστεί στο μερικό αίτημα για κατάργησης κάθε ατομικής ιδιοκτησίας στα κοινωνικά αγαθά, στην Παιδεία και Υγεία, στις μεταφορές. Οι στόχοι αυτοί είναι αναγκαίοι για τη βελτίωση της ζωής του λαού σήμερα, είναι ώριμοι, κατανοητοί και ρεαλιστικοί για μεγάλο μέρος των εργαζομένων και της νεολαίας ως άμεσοι στόχοι αγώνα και διεκδίκησης που είναι δυνατό να επιβληθούν ανάλογα με τους συσχετισμούς της ταξικής πάλης και τις αντικειμενικές δυνατότητες της εποχής ή και να παρθούν πίσω σε επόμενη φάση. Ταυτόχρονα όμως είναι «ανέφικτοι» συνολικά εντός των ορίων του καπιταλισμού, διότι μπορούν να υλοποιηθούν στο σύνολό τους μόνο από την εργατική εξουσία-δημοκρατία και την κυβέρνησή της, τις οποίες θα επιβάλει η εργατική αντικαπιταλιστική επανάσταση. Για αυτό και το αντικαπιταλιστικό πλαίσιο στόχων πάλης δεν αποτελεί κάποιο μεταβατικό κυβερνητικό πρόγραμμα που μπορεί να υλοποιήσει μια κυβέρνηση στο πλαίσιο του καπιταλισμού, δεν παραπέμπει σε κάποιο ενδιάμεσο στάδιο, έχει όμως σχετική αυτοτέλεια και δυνατότητα να ανατρέψει κοινωνικούς και πολιτικούς συσχετισμούς, να προκαλέσει ρωγμές και κατακτήσεις.
Το πλαίσιο στόχων πάλης αυτό:
* Υπερασπίζεται τη ζωή της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων και εκφράζει τον αναγκαίο, διαρκή και αποφασιστικό αγώνα τους για τη ζωή και τις ανάγκες τους.
* Στρέφεται ενάντια στη σχέση μισθών-κερδών, παραγωγής του κοινωνικού πλούτου και κατανομής-ιδιοποίησής του που χαρακτηρίζει τον καπιταλισμό και επιδεινώνεται δραματικά σε βάρος της εργατικής τάξης και των εργαζομένων και προς όφελος του κεφαλαίου. Για την ανατροπή της υπερεκμεταλλευτικής πολιτικής στις εργασιακές σχέσεις, της διαρκούς συμπίεσης των μισθών, της αύξησης της απλήρωτης δουλειάς, της παράτασης του εργάσιμου χρόνου. Στοχεύει στη ριζική μείωση του χρόνου εργασίας και το 30ωρο ‒ 6ωρο ‒ 5θήμερο.
Επιδιώκει να επιφέρει πλήγματα σε αυτή τη σχέση και στον νόμο της σχετικής και απόλυτης εξαθλίωσης, να προκαλέσει καίρια πλήγματα στον εργοδοτικό δεσποτισμό και στην απόλυτη εξουσία του κεφαλαίου πάνω στην ανθρώπινη εργασία, να προωθήσει το εργατικό βέτο στις σχέσεις και στους σκοπούς, στο περιεχόμενο και στον χρόνο εργασίας.
* Στρέφεται εναντίον των εθνικών-διεθνικών δεσμών του κεφαλαίου, των ολοκληρώσεων και κάθε κυβέρνησης που προωθεί την ουσία της πολιτικής του κεφαλαίου, αλλά και εναντίον των πολυεθνικών μονοπωλίων, των υπερεθνικών καπιταλιστικών οργανισμών (ΕΕ, ΔΝΤ, ΝΑΤΟ, ΠΟΕ, ΟΟΣΑ), του αστικού εθνικισμού-προστατευτισμού και του αστικού κοσμοπολιτισμού. Διεκδικεί την έξοδο από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ και τη διαγραφή του κρατικού χρέους, με στόχο την κατάλυση του διεθνούς καπιταλιστικού πλέγματος, ως αναγκαίο βήμα για την οικοδόμηση μιας νέας εργατικής διεθνοποίησης και για την αποτροπή των πολέμων.
* Στρέφεται ενάντια στον κοινοβουλευτικό ολοκληρωτισμό της αστικής τάξης, του κράτους, των κυβερνήσεων και των κομμάτων της, στον φασισμό, στην προληπτική κατάλυση της δυνατότητας λαϊκής κυριαρχίας, στην προληπτική καταστολή και στην πολύμορφη καταπίεση. Ενάντια στην αντιδραστική αναμόρφωση του κράτους, τόσο του κεντρικού όσο και του τοπικού. Επιδιώκει μια «άνοιξη» των λαϊκών ελευθεριών και των δημοκρατικών δικαιωμάτων.
* Στρέφεται ενάντια στην ιδεολογική τρομοκρατία και την πολιτιστική εξαχρείωση του κεφαλαίου και ειδικά του μιντιακού υπερκράτους, επιφέροντας τακτικά ρήγματα εναντίον τους, μέσα από τη δημιουργία ενός ισχυρού ρεύματος εργατικού μαρξιστικού «διαφωτισμού», ενός άλλου εργατικού λαϊκού πολιτισμού, ενός χειραφετητικού αντιπαραδείγματος ζωής – ειδικά στη νεολαία. Συμβάλλει σε μια μαζική «εκστρατεία» ενάντια στη δικτατορία της σκέψης, στην απολυταρχία που κηρύσσει «εκτός νόμου» τα κοινωνικά δικαιώματα, τις λαϊκές διεκδικήσεις και τις τάσεις αμφισβήτησης της αστικής κυριαρχίας και δαιμονοποιεί κάθε επαναστατική ιδεολογία. Συγκρούεται με την παιδεία της αγοράς, του χρήματος, της καπιταλιστικής κερδοφορίας, της αναλφάβητης «εξειδίκευσης», του τεχνοκρατισμού, της απόσπασης από τις ανάγκες των εργαζομένων. Διεκδικεί την κατάργηση της επίσημης θρησκείας, τον πλήρη διαχωρισμό εκκλησίας-κράτους, την απόλυτη ισοτιμία των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων.
* Αντιμάχεται νόμους, πρακτικές και μηχανισμούς που αναπαράγουν κάθε λογής ανισότητες ή διακρίσεις (εθνότητας, θρησκευτικής πεποίθησης, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού κ.ά.) και διασπούν την εκμεταλλευόμενη-καταπιεζόμενη πλειοψηφία σε ό,τι αφορά τις αποδοχές και τους όρους εργασίας, τη βία ενάντια στις παραπάνω κοινωνικές κατηγορίες ή και σε κάθε πλευρά της καθημερινότητας.
Ε.4 Ποιος θα υλοποιήσει το αντικαπιταλιστικό πλαίσιο στόχων πάλης;
Δεκαετίες κυριαρχίας του κοινοβουλευτικού ρεφορμισμού και κυβερνητισμού ποικίλων εκδοχών έχουν ταυτίσει την όποια πολιτική πρόταση με μια πρόταση κυβερνητικής εξουσίας εντός των αστικοδημοκρατικών θεσμών, πάντα υποτίθεται για την ικανοποίηση πιεστικών λαϊκών αναγκών, και τουλάχιστον για το μετριασμό των ανισοτήτων και των αδικιών. Το ερώτημα πρέπει να αντιστραφεί για την εργατική τάξη και τον κόσμο της αριστεράς και του κινήματος∙ όχι με ποιους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς και με ποια κυβέρνηση αστικής διαχείρισης της μιας ή άλλης εκδοχής θα ικανοποιηθεί το ένα ή το άλλο αίτημα, αλλά με ποιο συνολικό πολιτικό κίνημα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, δηλαδή με ποιους πολιτικούς στόχους, ποια οργάνωση, ποια αποφασιστική κλιμάκωση των ταξικών αγώνων (κυρίως με εξωκοινοβουλευτικό χαρακτήρα) και με ποιο πολιτικό ανατρεπτικό μετασχηματισμό όλων αυτών, η εργαζόμενη πλειονότητα θα απειλήσει την αστική τάξη ώστε να υποχρεωθεί σε μικρές ή μεγάλες υποχωρήσεις, ανεξάρτητα από την κυβέρνηση που θα βρίσκεται στο τιμόνι της αστικής εξουσίας. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οι εργατικές ανάγκες -ακόμη και οι στοιχειώδεις- μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο με το όπλο του «μαζικού εκβιασμού» και της ανατρεπτικής πάλης.
Οι επιδιωκόμενες νίκες του εργατικού κινήματος και ήττες της αστικής πολιτικής θα έχουν πάντα σχετικό, ασταθή, διαφιλονικούμενο χαρακτήρα, αφού πραγματοποιούνται, ακόμη, στο έδαφος της αστικής κυριαρχίας. Από τη μια θα βρίσκονται έξω από τη γενική ανοχή και αντοχή των νόμων του συστήματος. Από την άλλη, δεν θα κατοχυρώνουν με ολοκληρωμένο και σταθερό τρόπο τα εργατικά αιτήματα και συμφέροντα. Η όξυνση αυτής της αντίθεσης θα φέρνει στο προσκήνιο, περισσότερο ή λιγότερο επιτακτικά, το δίλημμα της επανάστασης ή της αντεπανάστασης, της εργατικής ή αστικής εξουσίας.
Στο πλαίσιο του επαναστατικού δρόμου δημιουργούνται όργανα έκφρασης και επιβολής της λαϊκής θέλησης, που είναι ανεξάρτητα και ανταγωνιστικά προς τους αστικούς μηχανισμούς, ευρωπαϊκούς και κρατικούς (κεντρικούς και τοπικούς), και αποτελούν έμβρυα της εργατικής εξουσίας. Τέτοια έμβρυα (συμβούλια, λαϊκές συνελεύσεις, επιτροπές κ.ά.) μπορεί να εμφανίζονται ήδη από σήμερα· γενικεύονται όμως και διαμορφώνονται νέα σε κορυφώσεις της ταξικής πάλης, στους σπασμούς της επαναστατικής κατάστασης και της επανάστασης, στις συνθήκες της «δυαδικής εξουσίας», συγκροτώντας τον αντίπαλο προς την αστική εξουσία πόλο, ως αντιεξουσία, που δεν υπάγεται αλλά αντιπαρατίθεται στην αστική νομιμότητα και εξουσία. Αυτά τα όργανα, μετά τη νίκη της επανάστασης, διαμορφώνουν τον κορμό της προλεταριακής εξουσίας.
Οι μορφές που θα πάρει η εργατική πολιτική και η επιβολή της λαϊκής θέλησης σε τέτοιες συνθήκες οξυμμένης ταξικής πάλης εξαρτώνται από τις κοινωνικές και πολιτικές παραδόσεις της κάθε χώρας στη συγκεκριμένη συγκυρία, δεν αντιγράφονται, ούτε μπορούν να προβλεφθούν με ακρίβεια. Ωστόσο, με βάση την ιστορική εμπειρία, παλιότερη και πρόσφατη, θετική και αρνητική, θα αποπειραθούμε να σκιαγραφήσουμε τα βασικά στοιχεία των οργάνων εργατικής πολιτικής και επιβολής της λαϊκής θέλησης που, αν και σχηματίζονται πριν την ανατροπή του καπιταλισμού, μπορούν να νικήσουν και να μετασχηματιστούν στην εργατική εξουσία της νέας κοινωνίας.
Τα όργανα αυτά:
1. Συσπειρώνουν πλατιές λαϊκές μάζες και όχι μόνο «πρωτοπορίες», συνδυάζουν την άμεση δημοκρατία με την αντιπροσώπευση, η βάση όχι μόνο εκλέγει αλλά μπορεί και να ανακαλεί τους αντιπροσώπους. Έτσι μόνο διασφαλίζεται η εναρμόνιση με τις λαϊκές διαθέσεις που σε έκτακτες συνθήκες αλλάζει ασυνήθιστα γρήγορα. Ο λαός πρέπει να αναγνωρίζει σ’ αυτά τα όργανα τον εαυτό του και όχι στους κρατικούς θεσμούς.
2. Στο χώρο ευθύνης τους δίνουν άμεσες λύσεις, οργανώνουν τη ζωή και διασφαλίζουν την επιβίωση της εργαζόμενης πλειονότητας. Αντιτίθενται στην πράξη στην αστική ιδιοκτησία και εξουσία καθώς και στους νόμους της αγοράς. Δεν διαμαρτύρονται μόνο, επιβάλλουν. Αναγκαία προϋπόθεση για τα παραπάνω είναι και η ικανότητα περιφρούρησης από τους μηχανισμούς του κεφαλαίου, του κράτους και του παρακράτους.
3. Δεν περιορίζονται στο χώρο ευθύνης τους, συντονίζονται σε ευρύτερη βάση, πανεθνική αν είναι δυνατόν. Αποφασίζουν για τα γενικά πολιτικά ζητήματα που αποτελούν τα σημεία σύγκρουσης ανάμεσα στην αστική και την εργατική πολιτική, αλλιώς δεν μπορούν να αντικαταστήσουν το κράτος που είναι εξ’ ορισμού συνολικό.
4. Προϋποθέτουν τη συνειδητοποίηση από πλατιές λαϊκές μάζες της ανάγκης αντικαπιταλιστικών μέτρων και λύσεων, της ανάγκης υλοποίησης του αντικαπιταλιστικού προγράμματος πάλης. Μόνο τότε η οργανωμένη εργατική τάξη και ο λαός αναλαμβάνουν την υλοποίηση τέτοιων στόχων και προγράμματος, καθώς αντιλαμβάνονται ότι μια κυβέρνηση στο πλαίσιο της αστικής δημοκρατίας και ο υπάρχον κρατικός μηχανισμός ούτε θέλουν, ούτε μπορούν να τα υλοποιήσουν. Η μαζική συνειδητή-ημισυνειδητή και αυθόρμητη αντίληψη αυτών των καθηκόντων δεν έρχεται από τη μια μέρα στην άλλη. Προϋποθέτει με τη σειρά της την προηγούμενη επίμονη, στοχευμένη παρέμβαση -σε καιρούς ανάτασης αλλά και απογοήτευσης- της κομμουνιστικής οργάνωσης, και της αντικαπιταλιστικής επαναστατικής αριστεράς.
Ακόμα και στο ενδεχόμενο κάτω από οξυμένες συνθήκες ταξικής πάλης και κλονισμού της αστικής κυριαρχίας να προκύψει μια κυβέρνηση που θα διακηρύσσει αριστερό προσανατολισμό υπέρ των εργαζομένων και κατά του κεφαλαίου, οι επαναστατικές δυνάμεις δεν θα συμμετέχουν, αλλά θα αξιοποιήσουν τις πρωτότυπες συνθήκες για να προκαλέσουν ρήγματα υπέρ της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, ρίχνοντας όλο το βάρος στα όργανα του εργατικού και λαϊκού κινήματος, ώστε να περάσει σε αυτά η πρωτοβουλία των κινήσεων με στόχο τη νίκη της επανάστασης και την κατάληψη της εξουσίας. Όπου υπήρξε μια τέτοια κυβέρνηση, εκλεγμένη με βάση τους κοινοβουλευτικούς κανόνες και παρά ταύτα η κατάσταση εξελίχτηκε σε επαναστατική κρίση που μπορούσε να οδηγήσει σε νικηφόρα επανάσταση, αυτό έγινε λόγω της εργατικής-λαϊκής αυτενέργειας, της ανεξάρτητης παρέμβασης της οργανωμένης εργατικής τάξης με τα δικά της όργανα. Τέτοια παραδείγματα είναι ο ισπανικός εμφύλιος του 1936 με την κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου και η κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας στη Χιλή (1970). Ειδικά στη Χιλή, εκτός από τον γενικό εξοπλισμό των εργατών και του λαού (καθώς πολλοί εργάτες και φοιτητές είχαν ήδη όπλα), έπρεπε να γίνει εκκαθάριση του στρατού από τους αντεπαναστάτες αξιωματικούς. Επίσης ήταν αναγκαίο να κρατικοποιηθούν άμεσα τα εργοστάσια των οποίων οι ιδιοκτήτες τους σαμποτάριζαν την παραγωγή και να λειτουργήσουν αυτά κάτω από τον έλεγχο των εργατών που ήδη τα είχαν καταλάβει και συνέχιζαν την παραγωγή. Με λίγα λόγια έπρεπε να ξεπεραστούν τα συνταγματικά όρια της αστικής δημοκρατίας, κάτι που η κυβέρνηση Αλιέντε δεν έκανε. Αυτό σήμαινε ότι τα ίδια τα όργανα εργατικής πολιτικής που ήδη υπήρχαν έπρεπε να ενοποιηθούν περιλαμβάνοντας και εκπροσωπώντας το σύνολο της εργατικής τάξης και των φτωχών σε επίπεδο εξουσίας υπερβαίνοντας την κυβέρνηση, ορθώνοντας έναν άλλο πόλο εξουσίας ανεξάρτητο και σε αντίθεση με το αστικό κράτος, με στόχο την ανατροπή του τελευταίου και την ολοκλήρωση της επανάστασης.
Ε.5 Το κοινωνικό και πολιτικό υποκείμενο της επανάστασης
Αναγνωρίζουμε την εργατική τάξη ως την κύρια κοινωνική δύναμη που έχει ανάγκη και συμφέρον να αγωνιστεί για μια απελευθερωτική προοπτική, στα πλαίσια της οποίας θα ζήσει μια καλύτερη ζωή και θα πάψει να είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης και καταπίεσης, αποξενωμένη από τον εαυτό της και από τους σκοπούς της παραγωγής. Η σύγχρονη εργατική τάξη, αποτελεί την πλειοψηφία στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό και παρά τις εσωτερικές διαφοροποιήσεις της ( σύγχρονοι όροι εργασίας, πολυεθνική σύνθεση κ.α.) είναι πρωταρχικό ζητούμενο η ενοποίηση της η οποία κατακτιέται στο δρόμο για την χειραφέτησή της. Θεωρούμε την εργατική τάξη ως κοινωνικό υποκείμενο της επαναστατικής διαδικασίας, και όχι κάποια θολά ή απροσδιόριστα «νέα» υποκείμενα (π.χ. το πλήθος κ.α.). «Ακουμπούμε» στην εργατική τάξη, γιατί συνδέεται με τα θεμελιακά χαρακτηριστικά του καπιταλισμού, όπως η εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης, η ιδιωτική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, η αντίθεση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής του πλούτου και στον ατομικό χαρακτήρα της ιδιοποίησής του. Είναι αυτά τα στοιχεία που αναδεικνύουν τη σύγχρονη εργατική τάξη ως την κύρια κοινωνική δύναμη η οποία έχει συμφέρον και δυνατότητα ανατροπής του καπιταλιστικού συστήματος. Έχει, παράλληλα, την ικανότητα να ενώσει σε ένα σύγχρονο ιστορικό κοινωνικοπολιτικό μπλοκ και τα άλλα καταπιεζόμενα και εκμεταλλευόμενα στρώματα, ώστε απελευθερώνοντας τον εαυτό της να απελευθερώσει και συνολικά την κοινωνία από τα αστικά δεσμά. Με την άρση της θεμελιακής αντίθεσης και σχέσης που συγκροτεί τον καπιταλισμό ως σύστημα, δημιουργεί τη δυνατότητα για υπέρβαση και κάθε άλλης μορφής καταπίεσης, εκμετάλλευσης ή διακρίσεων (φύλου, καταγωγής, σεξουαλικού προσανατολισμού κ.ά.) που έρχεται από το παρελθόν ή απορρέει από το παρόν του καπιταλισμού.
Οι κομμουνιστές ωστόσο, δεν αγνοούν τα αρνητικά στοιχεία που ενσωματώνονται στην εργατική τάξη ως απόρροια της καταπίεσης, της εκμετάλλευσης, της υποταγής της κοινωνίας στο καπιταλιστικό κέρδος ή τη σημασία άλλων μορφών καταπίεσης και εκμετάλλευσης. Η εργατική τάξη διαμορφώνεται, δρα και σκέπτεται αντιφατικά, επειδή η σχέση κεφαλαίου-εργασίας είναι διπλή: πρωτίστως σχέση ασυμφιλίωτης αντίθεσης, αλλά και σχέση αμοιβαίας εξάρτησης. Από αυτή γεννιέται η άρνηση της εκμετάλλευσης και του εμπορευματικού χαρακτήρα της εργατικής δύναμης, ο ριζοσπαστισμός και η χειραφέτηση. Γεννιέται όμως και η καταναγκαστική αποδοχή της εκμετάλλευσης, η υποταγή στο κεφάλαιο στο όνομα της επιβίωσης, η διεκδίκηση καλύτερων όρων εντός της σχέσης εκμετάλλευσης. Για τους κομμουνιστές η «ιστορική αποστολή της εργατικής τάξης» για την απελευθέρωσή της, αποτελεί δυνατότητα και αναγκαιότητα, που πραγματώνεται όταν στην κίνησή της κυριαρχούν –με τη συνεισφορά και των επαναστατικών δυνάμεων– οι τάσεις χειραφέτησης, και όχι φυσική νομοτέλεια που απορρέει ευθύγραμμα από το υλικό της «είναι». Μέσα από μία τέτοια κίνηση η σύγχρονη εργατική τάξη μπορεί να δημιουργεί και σχετικά ρήγματα και σε ένα βαθμό να απαλλάσσεται από τα αρνητικά στοιχεία που της κληροδότησε η πολύχρονη επικράτηση της αστικής ιδεολογίας και εντός του καπιταλισμού για όλη την ιστορική περίοδο της σύγκρουσης της με το κεφάλαιο μέχρι την εργατική αντικαπιταλιστική επανάσταση με κομμουνιστικό περιεχόμενο που θα θέσει σε νέο επίπεδο την πορεία χειραφέτησης της.
Ο μετασχηματισμός των πιεστικών οικονομικών-κοινωνικών αναγκών της εργατικής τάξης σε κίνημα ανατροπής της καπιταλιστικής τάξης πραγμάτων προϋποθέτει -σε τελευταία ανάλυση- τη βαθιά κατανόηση της κοινωνίας, την ιστορική «ματιά», τη στρατηγική στόχευση, τη φιλοσοφική θεώρηση. Αυτά τα στοιχεία μπορούν να τα εξασφαλίσουν μόνιμες και ενοποιημένες θεωρητικά και στρατηγικά μορφές προλεταριακής συγκρότησης. Οι κομμουνιστές έχουν ως αρχή τη γόνιμη αλληλεπίδραση κινήματος και πρωτοπόρων δυνάμεων. Από αυτή μετασχηματίζονται ποιοτικά και οι δύο, έτσι που η ιστορική κίνηση της ίδιας της εργατικής τάξης να δημιουργεί όρους για την επίτευξη των άμεσων και των στρατηγικών της συμφερόντων. Αν δεν υπάρξει αυτή η γονιμοποίηση, ακόμη και τα πιο ελπιδοφόρα «πετάγματα» της ταξικής πάλης θα αφομοιώνονται από την αντιφατική θέση της εργατικής τάξης, την ιδεολογική κυριαρχία του κεφαλαίου και τη δράση των μη επαναστατικών πολιτικών ρευμάτων.
Η εργατική τάξη μέσω του πολιτικού κινήματός της καθίσταται υποκείμενο της ανατροπής της καπιταλιστικής τάξης πραγμάτων στο βαθμό που αποκτά συνολικό προβάδισμα στο εσωτερικό της η αντικαπιταλιστική, επαναστατική τάση, μέσα από την συνδυασμένη παρέμβαση των πιο πρωτοπόρων πολιτικών «αποσπασμάτων» της. Αναφερόμαστε στο κομμουνιστικό κόμμα (ή κόμματα), το ευρύτερο αντικαπιταλιστικό πολιτικό μέτωπο με τη μορφή που αυτό παίρνει κάθε φορά, αλλά και στις ριζοσπαστικές-αντικαπιταλιστικές τάσεις του εργατικού και ευρύτερου λαϊκού κινήματος. Δεν αντιλαμβανόμαστε τη σχέση αυτών των πλευρών με όρους τυπικής άθροισης διαφορετικών ποιοτήτων από κοινωνική και πολιτική άποψη, ούτε ταύτισης ή «ομόκεντρων κύκλων», αλλά αναδεικνύουμε τη διαλεκτική αλληλεπίδραση μεταξύ τους, καθώς και τον ιδιαίτερο διακριτό ρόλο τους, ο οποίος μάλιστα μετασχηματίζεται σε κάθε ιστορική περίοδο.
Στόχος μας σαν οργάνωση κομμουνιστικής επαναθεμελίωσης και απελευθέρωσης είναι μια συνολική πολιτική αναβάθμιση όλων των πλευρών του επαναστατικού υποκειμένου, μέσα από:
- Την ενίσχυση/συγκρότηση των επαναστατικών κομμουνιστικών δυνάμεων και τα αναγκαία βήματα για το σύγχρονο πρόγραμμα και κόμμα κομμουνιστικής απελευθέρωσης, με κυρίαρχο το στοιχείο της κομμουνιστικής στρατηγικής που θα στηρίζεται στην επαναστατική τακτική.
- Την οικοδόμηση του αντικαπιταλιστικού εργατικού μετώπου σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Σε κοινωνικό επίπεδο, το μέτωπο συνενώνει τις δυνάμεις που έχουν συμφέρον και θέλουν να αγωνιστούν για την αντικαπιταλιστική ανατροπή της επίθεσης του κεφαλαίου και κινούνται συνειδητά, ημισυνειδητά, ολοκληρωμένα ή μερικά, με σταθερότητα ή με ταλαντεύσεις ενάντια στον καπιταλισμό. Σε πολιτικό επίπεδο, συγκροτείται με τη μορφή του πόλου της αντικαπιταλιστικής επαναστατικής Αριστεράς, με κυρίαρχο στοιχείο την επαναστατική τακτική και αντικαπιταλιστική πολιτική μάχη, σε σύνδεση με την κομμουνιστική στρατηγική. Η εμπειρία της ΑΝΤΑΡΣΥΑ ως πρωτότυπου εγχειρήματος συσπείρωσης οργανώσεων και ανένταχτου αριστερού δυναμικού είναι μια σημαντική κατάκτηση σε αυτή την κατεύθυνση, η οποία όμως στη σημερινή εποχή δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες της ταξικής πάλης. Έχουμε την εκτίμηση ότι σήμερα απαιτείται μια τομή στο αντικαπιταλιστικό πολιτικό μέτωπο, τόσο σε επίπεδο προγραμματικού λόγου, όσο και στο επίπεδο της δημοκρατικής συγκρότησης, λειτουργίας με ουσιαστικό ρόλο κάθε μέλους σε αυτό, και κατάκτησης κοινού σχεδιασμού και αποφυγής αντιπαραθετικών σχεδίων. Η θετική υπέρβαση προς τα εμπρός της ΑΝΤΑΡΣΥΑ είναι ζητούμενο, δεν μας αρκεί να είναι κυρίως μια εκλογική συμμαχία. Το μέλλον της θα κριθεί ακριβώς στη συμβολή της στην αναγκαία τομή στη φυσιογνωμία ενός σύγχρονου αντικαπιταλιστικού πολιτικού μετώπου.
- Τη διεύρυνση και βαθύτερη πολιτική ενοποίηση της μαχόμενης αντικαπιταλιστικής αριστερής πτέρυγας του κινήματος της εργατικής τάξης και των συμμάχων της για ρήξη και ανατροπή της καπιταλιστικής επίθεσης∙ για επιβολή των οικονομικών, των κοινωνικών, των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών όλων των καταπιεσμένων, με θεμέλιο ένα ταξικά ανασυγκροτημένο συνδικαλιστικό κίνημα, με τη συγκρότηση ανεξάρτητων οργάνων πάλης και επιβολής της λαϊκής θέλησης.
Το ιδρυτικό Συνέδριο της
Κομμουνιστικής Απελευθέρωσης
16 Φεβρουαρίου 2025
Commentaires